اویهنگ
روستای کوهستانی آویهنگ از توابع بخش کلاترزان شهرستان سنندج در استان کردستان، با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 41 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی، در فاصلة 15 کیلومتری شهر کلاترزان (شویشه) و 58 کیلومتری شهر سنندج واقع شده است. ارتفاع روستای آویهنگ از سطح دریا 1670 متر است. آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد و خشک است. این روستا از شمال غربی به کوه بیقوره و کوه حیدرشاه، از شمال به کوه بردسور از شمال شرقی به گردنه کرد آباد و دره سیر و از جنوب غربی به دره قلیچه محدود میشود. آثار باقیمانده از مسجد تاریخی آویهنگ، امامزاده شیخ صمدی، امامزاده پیربالا عمری و مرقد حاج حسن، نشان از قدمت طولانی روستای آویهنگ دارد. مردم روستای آویهنگ به زبان کردی با گویش اورامی سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب تسنن هستند. الگوی معیشت و سکونت: براساس نتایج سرشماری سال 1375، روستای آویهنگ 2043 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 به 3720 نفر افزایش یافته است. نظام اقتصادی روستا، بر پایه فعالیتهای زراعی، باغداری و دامداری، و همچنین جنگلداری، پرورش زنبور عسل، صنایع دستی و خدمات استوار است.کشت آبی و دیم در روستا رواج دارد و مهمترین محصولات زراعی آن شامل گندم، جو، نخود، ذرت، بنشن، گوجه فرنگی، پیاز و سیبزمینی است. انواع محصولات سردرختی مانند انار، گردو، انگور، سیب، گلابی، هلو، توت سفید، سنجد، انجیر، آلوچه، آلبالو، گیلاس و توت فرنگی نیز در روستا تولید میشود. لبنیات و عسل نیز از تولیدات دامی روستاست. زنان روستا در کنار فعالیتهای زراعی به بافت انواع قالی، گلیم، جاجیم، سجاده و گیوه میپردازند. روستای زیبا و کوهستانی آویهنگ با بافت مسکونی متراکم، در شیب که به صورت پلکانی استقرار یافته است. خانه های آن غالباً دو طبقه، ایواندار و دارای دیوارهای ضخیم سنگی گلاندود هستند. جاذبه های گردشگری: منظره کوهستان، جنگل های بلوط، باغهای سرسبز، حواشی رودخانه آویهنگ همراه با پوشش گیاهی پیرامون روستا و انواع گلها و گیاهان رنگارنگ و دارویی مانند گل گاوزبان، پونه، شاتره، گون و درختان و درختچههای فراوان ون، انجیر کوهی، زالزالک، بلوط، ارژن، بید، چنار و صنوبر چشماندازهای زیبا و شگفتانگیزی در روستای کوهستانی آویهنگ پدید آوردهاند. کوه سنگ سرخ در نزدیکی روستا، با 2410 متر ارتفاع از جمله جاذبههای طبیعی روستاست. روستای هواره برزه نیز با طبیعتی بکر و زیبا در همسایگی آویهنگ، جذابیت محیط روستا را افزونتر کرده است. مسجد قدیمی آویهنگ از جمله جاذبههای تاریخی روستاست که با معماری زیبا، تزیینات داخلی و هنرمندانه عصر قاجاری، و نیز با سر ستونهای چوبی حکاکی شده واجد ارزشهای جهانگردی است. آیات قرآنی، تاریخ ساخت و نام خلفای راشدین بر سر ستونهای چوبی حکاکی شده است. مرقد حاج حسن و امامزاده پیربالا عمر از دیگر فضاهای تاریخی و مذهبی روستا هستند. پوشاک مردم آویهنگ مانند دیگر مناطق کردنشین،از نوع لباسهای کردی است. پوشش مردان شامل چوخه، پانتول، ملکی، شال، دستار، فرنجی و کله بال است. زنان نیز از جافی (نوعی پیراهن بلند)، کلنجه، شاه کلاه و کلکه استفاده میکنند. لباس زنان معمولاً با انواع زیورآلات زیبا آراسته میشود. از انواع صنایع دستی روستا میتوان به سجاده، جاجیم و گیوه و نیز به سبو اشاره کرد. در این روستا، انواع غذاهای سنتی و محلی که معمولاً، مواد اولیه آن در روستا فراهم است، طبخ میشود. معروفترین این غذاها عبارتند از: دوینه، شلمین، یکاوه، پرشنه، دوسهره و زملینه.